Καλώς ήρθατε!

Το Blog αυτό αποτελεί μια προσπάθεια να σας μυήσουμε στον κόσμο της μουσικής....

Καλή πλοήγηση!

Τι είναι άραγε Μουσική;

Πολλές φόρες στη ζωή μας ακούμε τον όρο μουσική! Μα τι είναι στ' αλήθεια η μουσική?

Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων με σκοπό τη σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός μουσικού έργου. Με τον όρο εννοείται επίσης και το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι.

Γνωστή και ως Απολλώνια Τέχνη, η μουσική παίρνει το όνομά της από τις εννέα Μούσες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Καθ' αυτή την έννοια, η μουσική διέφερε σημασιολογικά της σημερινής χρήσης του όρου, και περιελάμβανε το σύνολο των τεχνών που βρίσκονταν υπό την προστασία των Μουσών. Στην Αρχαία Ελλάδα, ο όρος εννοούσε την Ποίηση, και τον Χορό ως μια αδιάσπαστη ενότητα τεχνών η οποία καλλιεργήθηκε, ιδιαίτερα στο Θέατρο.

Τόσο ο ορισμός της μουσικής, όσο και σχετικά με τη μουσική θέματα όπως η εκτέλεση, η σύνθεση και η σπουδαιότητά της, διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό και ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο.

 

Μουσικά όργανα από... λαχανικά!

 

Μουσική μπορεί να παραχθεί από παντού! Από ένα μουσικό πιανίστα μέχρι και εμάς χτυπώντας ένα μικρο κλαδάκι. Η φωνή και τα μουσικά όργανα είναι οι 2 πιο γνωστοί φορείς μουσικής. Βεβαία πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τον μουσικό ήχο από τον θόρυβο ο οποίος είναι μεν ήχος αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αποκρουστικος και ενοχλητικός.

Κοινωνική Λειτουργία της Μουσικής

Η στενή σχέση που είχε και διατηρεί ο άνθρωπος με τη μουσική επιβεβαιώνεται από το πλήθος καταγεγραμμένων ιστορικά συνθέσεων που εκφράζουν την κάθε περίσταση της ζωής: θρησκευτικοί ύμνοι, χοροί, τραγούδια φυσιολατρικού περιεχομένου, μοιρολόγια, νανουρίσματα, εμβατήρια, πολιτικά τραγούδια, τραγούδια της τάβλας, του γλεντιού, αναφερόμενα στις χαρές και στις λύπες από τη γέννηση ως το θάνατο του ανθρώπου, έως μνημειώδη παγκόσμια έργα υψηλής διανοητικής σύλληψης.

Εκπαίδευση και Μουσική

Η μουσική εκπαίδευση, τόσο στο περιεχόμενό της όσο και στον τρόπο διδασκαλίας, ποικίλει ευρέως σε μορφή - από ιδιαίτερα μαθήματα, βιβλία και μεθόδους, μέχρι πανεπιστημιακές σπουδές και διαδικτυακά σεμινάρια, ο ενδιαφερόμενος έχει στη διάθεσή του μια πληθώρα επιλογών..

Κωνσταντίνος Παπακώστας

Το κανονάκι

Το κανονάκι ή κανόνι ή ψαλτήριο, φτιάχνεται σε διάφορα μεγέθη από σφεντάμι ή άλλα ξύλα, σε σχήμα τραπεζίου, με τη δεξιά πλευρά κάθετη προς τη μεγάλη βάση και τις χορδές (εντέρινες ή από πλαστική ύλη) κατά μήκος των δύο παράλληλων πλευρών του. Στο καπάκι – επίσης ξύλινο, εκτός από το δεξιό μέρος, 15 εκ. περίπου πλάτος, που είναι φτιαγμένο από δέρμα – ανοίγουν μια η περισσότερες τρύπες «για τη φωνή», στρογγυλές ή αυγόσχημες, συχνά διακοσμημένες. Δίπλα στα κλειδιά, στην αριστερή πλευρά, το κανονάκι έχει μανταλάκια, ένα είδος κινητούς καβαλάρηδες, που με το ανέβασμα ή το κατέβασμά τους υψώνουν ή χαμηλώνουν το ύψος των διάφορων φθόγγων κατά ένα τέταρτο του τόνου. Δεξιά, πάνω στη δερμάτινη επιφάνεια, βρίσκεται ο καβαλάρης. 

Το κανονάκι κουρντίζεται μ’ ένα κινητό μετάλλινο κλειδί, παλιότερα ανάλογα με τον τρόπο (mode) της μελωδίας που παιζόταν, και σήμερα στη διατονική κλίμακα. Η μελωδική του έκταση καλύπτει συνήθως τρεις οκτάβες και τρεις νότες. Υπάρχουν όμως και κανονάκια με μικρότερη μελωδική έκταση, όπως και κανονάκια χωρίς μανταλάκια. Το κανονάκι παίζεται κρατημένο συνήθως πάνω στα πόδια του εκτελεστή, με δύο πένες (πλήκτρα) ή νύχια, όπως λέγονται επίσης, που προσδένονται στους δείκτες των χεριών με μετάλλινες δαχτυλήθρες, ασημένιες ή και χρυσές παλιότερα. Οι πένες, σήμερα από πλαστική ύλη, ήταν άλλοτε από χελωνόστρακο (ταρταρούγα), από κέρατο βοδιού και άλλα υλικά. Με τις πένες, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά δύο τεχνητά νύχια (από εκεί και η ονομασία νύχι), ο εκτελεστής τσιμπάει με μεγαλύτερη ευκολία και σταθερότητα τις χορδές (με το αριστερό χέρι τις χαμηλές και το δεξιό της υψηλές) κι αυτό τον βοηθάει να έχει καλύτερη τεχνική και δυνατότερο ήχο. Η διακόσμηση με την ενθετική τεχνική, στα πλαϊνά του ηχείου, και στα γλυπτά ανοίγματα για τις φωνές, πάνω στο καπάκι, είναι επηρεασμένη από την τέχνη της Ανατολής. 

Το κανονάκι (qanun, qanoun, κλπ.), παλιότερα και ιδιαίτερα στους μεσαιωνικούς χρόνους, ήταν γνωστό κυρίως με την ονομασία ψαλτήριο. Πότε ακριβώς η ονομασία qanun (κανονάκι) αντικαθιστά την ονομασία ψαλτήριο, δεν το ξέρουμε. Είναι όμως φανερό ότι αυτό γίνεται με την εξάπλωση του Ισλαμισμού και την επαφή των Άραφων και των Τούρκων με τους λαούς της Ευρώπης. Οι αρχές του ψαλτήριου ανιχνεύονται στον ασιατικό χώρο, πολλούς αιώνες πριν από τους αρχαιοελληνικούς κλασικούς χρόνους. 

Στην αρχαία Ελλάδα, απ’ τον Αριστοτέλη (Προβλήματα, 19.23.,1) και το Θεόφραστο (Περί φυτικών ιστοριών, 5.7,6) έως τον Αθηναίο και τους άλλους συγγραφείς, έχουμε πολλές μαρτυρίες για μουσικά πιθανόν του τύπου ψαλτηρίου, με τις ονομασίες τρίγωνον ψαλτήριον, επιγόνειον, μάγαδις, σιμίκιον, κλπ. Για τα όργανα όμως αυτά δεν υπάρχουν εικονογραφικές μαρτυρίες, γι’ αυτό μόνον υποθέσεις – που περιμένουν πάντα την τεκμηρίωσή τους – έχουν γίνει έως σήμερα για τη σχέση του αρχαιοελληνικού ψαλτηρίου με το κανονάκι. Αντίθετα, στους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους, οι δύο μεγάλες πηγές για την ιστορία του νεοελληνικού instrumentarium, τα ιστορημένα χειρόγραφα και οι τοιχογραφίες των εκκλησιών, είναι πλούσιες σε πληροφορίες για το ψαλτήριο σε σχήμα τριγώνου ή τραπεζίου, τον τρόπο με τον οποίο κρατιέται, παίζεται, κλπ., όσο και αν σε πολλές από αυτές τις μικρογραφίες ή τοιχογραφίες δεν είναι πάντα εύκολο να καθοριστεί εάν το εικονιζόμενο όργανο είναι ένα κανονάκι ή μια άρπα. Το ψαλτήριο, ανάμεσα σε άλα μουσικά όργανα, αναφέρεται σε σκανδιναβικό χρονικό του 12ου αιώνα σε γιορτή στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης. Το ψαλτήριο επίσης εννοεί ο Philippe du Fresne-Canaye όταν γράφει στο Ταξίδι του ότι είδε να παίζεται μια «ελληνική άρπα» στο γάμο πλούσιου εμπόρου στον Πέραν της Κωνσταντινούπολης, το 1573.

Μακά Λυδία, Μπασιά Ειρήνη

Ακορντεόν

Το ακορντεόν είναι ένα αερόφωνο πληκτροφόρο μουσικό όργανο, ιδιαίτερα διαδεδομένο στη λαϊκή και παραδοσιακή μουσική πολλών Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών χωρών. Εφευρέθηκε κατά πάσα πιθανότητα στη Γερμανία το 1822, αν και το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ανήκει στον Cyrill Demian (1829). Έχει σχήμα κουτιού και αποτελείται από δύο πληκτρολόγια και μια αεροπαραγωγό φυσούνα που συμπιέζεται και επεκτείνεται από τον εκτελεστή. Ο ήχος παράγεται με τη δόνηση μεταλλικών ελασμάτων στο εσωτερικό του, που πάλλονται με τη ροή του αέρα.

Τρόπος παιξίματος

Το ακορντεόν παίζεται κρατώντας το με τα δύο χέρια στο ύψος του στήθους. Συχνά χρησιμοποιούνται ιμάντες στήριξης (από το όργανο στους ώμους) λόγω του βάρους του οργάνου. Το αριστερό χέρι χειρίζεται ένα πληκτρολόγιο παρόμοιο με αυτό του μπαντονεόν, που αντιστοιχεί σε εώς και 140 διαφορετικούς συνδυασμούς ελεύθερων μπάσων νοτών ή συγχορδιών. Ο ρόλος του είναι κυρίως συνοδευτικός (ακκομπανιαμέντο), με έντονο το ρυθμικό στοιχείο. Στο δεξί χέρι αντιστοιχεί ένα πληκτρολόγιο παρόμοιο μ' αυτό του πιάνου για την εκτέλεση της μελωδίας. Ενίοτε το δεξί πληκτρολόγιο έχει μορφή παρόμοια με το αριστερό. Η φυσούνα χειρίζεται και από τα δύο χέρια, όχι μόνο για την παραγωγή αέρα, αλλά και για την διαφοροποίηση των δυναμικών. Ακόμη, το ακορντεόν διαθέτει κουμπιά, που ονομάζονται ρεζίστρα ή ρετζίστρα τα οποία διαφοροποιούν τη χροιά του ήχου, τόσο στο δεξί όσο και στο αριστερό μέρος, συνήθως με συνδυασμούς οκτάβων. 

                                                                                                             Aνέζα Θωμά

Βιολοντσέλο

Βιολοντσέλο

Το Βιολοντσέλο ή αλλιώς Τσέλο, είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο που παίζεται με δοξάρι. Έχει τέσσερις χορδές, όπως και τα υπόλοιπα έγχορδα της συμφωνικής ορχήστρας. Το βιολοντσέλο έχει ένα πλούσιο και δυνατό ήχο. Το σκάφος του (το ξύλινο σώμα) έχει μήκος 75 εκ. ενώ οι χορδές του είναι πιο παχιές από του βιολιού και της βιόλας.

Ο βιολοντσελίστας, είναι πάντα καθιστός, τοποθετεί το βιολοντσέλο ανάμεσα στα πόδια του και το στηρίζει στο έδαφος με τη βοήθεια μίας ρυθμιζόμενης μεταλλικής ράβδου στήριξης. χρησιμοποιείται συνήθως μαζί με κοντραμπάσο για να παίξει τις μπάσες νότες ενός μουσικού έργου, λόγω όμως της μεγάλης μουσικής του έκτασης, είναι εξίσου αξιόλογο και ως σόλο όργανο.

 

                                                                                            Μαρίνα Καλαθά

Jazz Μουσική και Ορχήστρα

Η τζαζ είναι ένα μουσικό είδος που αποτέλεσε εξέλιξη της λαϊκής αμερικανικής μουσικής κατά τον 19ο αιώνα, με αφρικανικές καταβολές. Περιλαμβάνει αρκετά μουσικά είδη που στηρίχτηκαν σε ένα κοινό σκεπτικό κατασκευής, τον μερικό ή και ολικό αυτοσχεδιασμό. Γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και διεθνή αναγνωρισιμότητα κατά τη δεκαετία του 1920.

Γενέτειρα της τζαζ μουσικής θεωρείται η Νέα Ορλεάνη.  Αξίζει να σημειωθεί πως η ανάπτυξη της τζαζ μουσικής στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα δεν υπήρξε τυχαία ή ανεξάρτητη, καθώς σε αυτή τη χρονική περίοδο σημειώθηκαν πολλές επαναστάσεις στις λαϊκές τέχνες. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε το αγγλικό μιούζικ χολ που φθάνει στο απόγειό του το 1880, το γαλλικό καμπαρέ καθώς και το ανδαλουσιανό φλαμένκο, που έκανε την εμφάνισή του περίπου το 1870 στην Ισπανία. Η διάδοση της τζαζ μουσικής στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στη μετανάστευση ή τις περιοδείες πολλών έγχρωμων και μη μουσικών. Πολλοί ήταν οι έγχρωμοι που ζούσαν στην Αφρική και αναζητώντας μια καλύτερη ζωή μετανάστευσαν στην Αμερική. Εκεί δέχτηκαν τον ρατσισμό από την πλευρά των λευκών.

Μέχρι τη δεκαετία του ’40 είχαν αναπτυχθεί ποικίλες μορφές της τζαζ: Παραδοσιακή, Μποπ, Σουίνγκ, Ντίξιλαντ, Λάτιν Τζαζ. Το ίδιο εξακολουθεί να συμβαίνει έως σήμερα. Το πιο πρόσφατο είδος της είναι η Άσιντ Τζαζ, που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής.

Δημοφιλείς τραγουδιστές της τζαζ μουσικής

Λούις Άρμστρονγκ

Ο Λούις  Άρμστρονγκ  (γνωστός και με τα προσωνύμια Satchmo ή Pops) ήταν Αμερικανός μουσικός της τζαζ. Υπήρξε μία χαρισματική προσωπικότητα και καινοτόμος ερμηνευτής, με πλούσια μουσικά προσόντα και σημαντική συνεισφορά στο είδος. Αποτελεί σήμερα έναν από τους δημοφιλέστερους τζαζ μουσικούς του 20ού αιώνα. Διακρίθηκε αρχικά ως τρομπετίστας και αργότερα ως τραγουδιστής.

Φρανκ  Σινάτρα

O Φράνσις Άλμπερτ Σινάτρα, (γνωστός ως Φρανκ Σινάτρα ), γεννήθηκε στο Νιου Τζέρσεϊ, από Ιταλούς γονείς μετανάστες.  Παρά την απουσία μουσικής παιδείας, κατάφερε γρήγορα να προκαλέσει την προσοχή του τρομπετίστα Χάρι Τζέιμς, ο οποίος τον προσέλαβε ως τραγουδιστή στην ορχήστρα του το 1939.

Τρόποι/κλίμακες και βαθμίδες

Οι πιο βασικές συγχορδίες της Τζαζ αρμονίας βρίσκονται μέσα στην Μείζονα κλίμακα. Η εικόνα παρουσιάζει συνοπτικά την "Φυσική" κλίμακα του ΝΤΟ και όλους τους "τρόπους"/κλίμακες που σχηματίζονται όταν επιλέξουμε για βάση τους, τη μία μετά την άλλη, τις νότες που αποτελούν την κλίμακα αυτή.

Τα δομικά στοιχεία του τζαζ Αυτοσχεδιασμού

Κάθε μουσικός που γνωρίζει την βασική μουσική θεωρία (διαστήματα, κλίμακες, συγχορδίες) και γνωρίζει τα στοιχειώδη στο μουσικό του όργανο, έχει την δυνατότητα να αυτοσχεδιάσει με τα αντίστοιχα, βεβαίως, της τεχνικής του αποτελέσματα. Για να καταφέρει κάτι τέτοιο, σε κάποιο είδος μουσικής που ενδιαφέρεται να αυτοσχεδιάσει, θα πρέπει να γνωρίσει τα βασικά δομικά στοιχεία που αποτελούν τη μουσική του ενδιαφέροντός του. Το ίδιο συμβαίνει είτε πρόκειται για ένα αυτοσχεδιασμένο ταξίμι [<τουρκ. taksim] ως προανάκρουσμα σε κάποιο παραδοσιακό ή λαϊκό τραγούδι, είτε για έναν αυτοσχεδιασμό στη Τζαζ.

Σταυρένια Ζεϊμπέκη

Συμφωνική ορχήστρα

Η Συμφωνική ορχήστρα είναι ένα μουσικό σύνολο, μια ορχήστρα μεγάλης κλίμακας, αποτελούμενη από συγκεκριμένα όργανα, που χρησιμοποιείται συνήθως για την εκτέλεση έργων συμφωνικής μουσικής ή όπερας

Αρχικά, η μπαρόκ ορχήστρα αποτελούνταν μόνο από έγχορδα και επιπρόσθετα όργανα του λεγόμενου συνεχούς βάσιμου ή μπάσο κοντίνουο , όπως ήταν το τσέμπαλο ή το λαούτο. Στα πλαίσια της αναζήτησης και άλλων ηχοχρωμάτων, προστέθηκαν σταδιακά και πνευστά όργανα όπως το όμποε, χάλκινα πνευστά όργανα και κρουστά.

Κλασική συμφωνική ορχήστρα

Κατά την μετάβαση από την μπαρόκ στην κλασική μουσική περίοδο, η ορχήστρα υπέστη σημαντικές μεταβολές σε συνδυασμό με αλλαγές και στην ίδια την μουσική και ειδικότερα την γέννηση της Συμφωνίας, που αποτελεί και την κατεξοχήν ορχηστρική μορφή σύνθεσης.

Αναστασία Δεμίρη 

Στέλλα Ζάχου